Paardentrams in Nederland

Paardentrams

Paardentram : Den Haag

Materieel
Links

Beschrijving

De beginjaren van de Haagse tram waren tamelijk moeilijk. Begonnen door de DTC in 1864 met twee lijnen van Den Haag naar Scheveningen. Na drie jaar overgenomen door de HTyM, in 1883 door de TH, en in 1887 door de HTM.

In deze tijd zijn er naast de twee eerste lijnen nog enkele lijnen bij gekomen, zie het overzicht hieronder.

In de jaren 1904-1907 werd het net door de HTM omgebouwd naar elektrische tractie waarmee het tijdperk van de paardentram ten einde liep.

In de jaren rond 1890 werd er ook een proef gehouden met accutrams die reden tussen Den Haag en Scheveningen via de Wittebrug.

Foto's

(klik op een foto voor een vergroting)

Tram, paard en personeel.

Anna Paulownaplein.

Bij hotel Promenade.

Celebes- en Bilitonstraat.

Keizerstraat.

Scheveningsche Weg bij hotel de la Promenade.

Gevers Deijnootweg, Scheveningen.

Boekhorststraat.

Wagenbrug.

Weimarstraat.

Hoogstraat bij Groenmarkt.

Boulevard bij Kurhaus.

Binnenhof.

Het Plein.

Binnenhof.

Groenmarkt.

Varkenmarkt.

Buitenhof.

Wagenplein.

Station Hollandsche Spoor.

Maatschappijen

DTC - The Dutch Tramway Company, Limited
Opgericht in 1864, paardetramlijn Den Haag-Scheveningen, in 1867 overgenomen door HTyM.
HTyM - Haagsche Tramway-Maatschappij
Overname DTC in 1867, overgenomen door TH in 1873.
TH - Société anonyme des tramways de La Haye
Overname HTyM in 1873, overgenomen door HTM in 1887.

Lijnverloop

Spoorwijdte : 1435 mm
Lengte exploitatie: 27,5 km, lengte trajecten: 26,0 km

Belangrijke data

25.06.1864	Lijn E: opening: Parkstraat-Sophialaan-Zeestraat-Scheveningen-Kurhaus (5,0 km)
01.07.1864	Lijn E: verlenging: Kneuterdijk-Parkstraat (0,4 km)
16.07.1864	Lijn F: opening: Kneuterdijk-Vijverberg-Koninginnegracht-Wittebrug-Kurhaus (5,1 km)
30.03.1877	Lijn A: opening: Hollans Spoor-Spui-Kapelsbrug (1,4 km)
21.10.1881	Lijn A: verlenging: Kapelsbrug-Plein-Denneweg-Nassauplein-Bankaplein (2,2 km)
26.05.1880	Lijn D: opening: Loosduinsebrug-Buitenhof (1,5 km)
01.09.1880	Lijn D: verlenging: Buitenhof-Rijnstraat (0,7 km)
01.10.1881	Lijn D: verlenging: Rijnstraat-Laan van Nieuw Oost Indië (2,3 km)
19.08.1880	Lijn B: opening: Hollands spoor-boekhorststraat-Noordwal-Anna Paulownastraat (3,4 km)
21.10.1881	Lijn B: verlenging: Anna Paulownastraat-Laan Copes van Cattenburch-Koninginnegracht (1,4 km)
21.06.1887	Lijn C: opening: Buitenhof-Prinsestraat-Zoutmanstraat (2,4 km)
29.08.1904	Lijn C: verlenging: Laan van Meerdervoort-Waldeck Pyrmontkade-Statenplein (1,7 km)
vanaf 1904	vervanging paardentram door electrische tram

Rollend materieel

(materieel van de DTC en HTyM)

Serie	Nr.	Type	Bouwjaar	In dienst	Bouwer	Uit dienst	Afvoer	Opmerkingen
1-2	1	gesloten	1864	1864	General Rolling Stock	1874	1874
1-2	2	gesloten	1864	1864	General Rolling Stock	1874	1874
3-4	3	gesloten	1864	1864	General Rolling Stock	1874		Wordt TH13 (zie hieronder)
3-4	4	gesloten	1864	1864	General Rolling Stock	1874		Wordt TH14 (zie hieronder)
5	5	gesloten	1864	1864	General Rolling Stock	1874	1874
6-7	6	gesloten	1864	1864	General Rolling Stock	1874		Wordt TH16 (zie hieronder)
6-7	7	gesloten	1864	1864	General Rolling Stock	1874		Wordt TH17 (zie hieronder)
8	8	open	1865	1865	Van der Weyer	1873	1873
9	9	imperiaal	1869	1869	Van der Weyer	1873	1873
10	10	onbekend	1872	1872	onbekend	1873	1873

(materieel van de TH en HTM)

Serie	Nr.	Ex	Type	Bouwjaar	In dienst	Bouwer	Uit dienst	Afvoer	Opmerkingen
1-2	1		gesloten	1873	1873	in Brussel	1883	1883
1-2	2		gesloten	1873	1873	in Brussel	1896	1896
3	3		gesloten	1873	1873	in Brussel	1883	1883
4-11	4		open	1874	1874	Evrard	1883	1883
	5		open	1874	1874	Evrard	1883	1883
	6		open	1874	1874	Evrard	1883	1883
	7		open	1874	1874	Evrard	1905	-	in 1878 gesloten; wordt in 1905 ahw 321 bij electrische tram
	8		open	1874	1874	Evrard	1905	-	in 1878 gesloten; wordt in 1905 ahw 322 bij electrische tram
	9		open	1874	1874	Evrard	1905	1905	in 1878 gesloten
	10		open	1874	1874	Evrard	1905	1905	in 1878 gesloten
	11		open	1874	1874	Evrard	1875	-	naar Brussel als nr.31, nu museumwagen
11	11		gesloten	1875	1875	in Brussel	?	?
12	12		gesloten	1874	1874	in Brussel	?	?
13-16	13	Ex DTC 3 (zie hierboven)	imperiaal	1864	1875	in Londen	1876	1876
	14	Ex DTC 4 (zie hierboven)	imperiaal	1864	1875	in Londen	1876	1876
	15	Ex DTC 6 (zie hierboven)	imperiaal	1864	1875	in Londen	1876	1876
	16	Ex DTC 7 (zie hierboven)	imperiaal	1864	1875	in Londen	1876	1876
13-16	13		gesloten	1876	1876	in Brussel	?	?
	14		gesloten	1876	1876	in Brussel	?	?
	15		gesloten	1876	1876	in Brussel	?	?
	16		gesloten	1876	1876	in Brussel	?	?
17	17		gesloten	1877	1877	Evrard	?	?
18-19	18		gesloten	1877	1877	Evrard	?	?
18-19	19		gesloten	1877	1877	Evrard	na 1897	?
20	20		gesloten	1877	1877	Evrard	na 1897	?
21-24	21		imperiaal	1876	1876	Evrard	1887	-	Vernummerd in 60
	22		imperiaal	1876	1876	Evrard	1887	-	Vernummerd in 61
	23		imperiaal	1876	1876	Evrard	1887	-	Vernummerd in 62
	24		imperiaal	1876	1876	Evrard	1887	-	Vernummerd in 63
25-27	25		gesloten	1877	1877	in Brussel	?	?
	26		gesloten	1877	1877	in Brussel	?	?
	27		gesloten	1877	1877	in Brussel	?	?
28-30	28		gesloten	1877	1877	in Brussel	?	?
	29		gesloten	1877	1877	in Brussel	1905	-	wordt in 1905 ahw 316 bij electrische tram
	30		gesloten	1877	1877	in Brussel	1907	-	wordt in 1907 ahw 317 bij electrische tram
31-34	31		gesloten	1880	1880	Plas	1907	1907
	32		gesloten	1880	1880	Plas	1907	1907
	33		gesloten	1880	1880	Plas	1907	1907
	34		gesloten	1880	1880	Plas	1907	1907
35-38	35		gesloten	1881	1881	in Brussel	?	?
	36		gesloten	1881	1881	in Brussel	?	?
	37		gesloten	1881	1881	in Brussel	?	?
	38		gesloten	1881	1881	in Brussel	?	?
40-49	40		open	1877	1877	in Brussel	1907	1907	uit deze serie en/of 110-113: één rijtuig wordt NmTM nr 5 één rijtuig wordt GB ? vier rijtuigen naar TMZG serie 10-13
	41		open	1877	1877	in Brussel	1907	1907
	42		open	1877	1877	in Brussel	1907	1907
	43		open	1877	1877	in Brussel	1907	1907
	44		open	1881	1881	in Brussel	1907	1907
	45		open	1881	1881	in Brussel	1907	1907
	46		open	1882	1882	in Brussel	1907	1907
	47		open	1882	1882	in Brussel	1907	1907
	48		open	1882	1882	in Brussel	1907	1907
	49		open	1882	1882	in Brussel	1907	1907
50-59	50		imperiaal	1879	1879	Plas	1907	-	Van de 14 rijtuigen uit de twee series 50-63 werden 12 rijtuigen aanhangwagen bij de electrische tram
	51		imperiaal	1879	1879	Plas	1907	-
	52		imperiaal	1879	1879	Plas	1907	-
	53		imperiaal	1879	1879	Plas	1907	-
	54		imperiaal	1879	1879	Plas	1907	-
	55		imperiaal	1879	1879	Plas	1907	-
	56		imperiaal	1880	1880	Plas	1907	-
	57		imperiaal	1880	1880	Plas	1907	-
	58		imperiaal	1880	1880	Plas	1907	-
	59		imperiaal	1880	1880	Plas	1907	-
60-63	60	Ex 21	imperiaal	1867	1887	Evrard	1907	-	Wordt ahw serie 323-334 bij de electrische tram
	61	Ex 22	imperiaal	1867	1887	Evrard	1907	-	Wordt ahw serie 323-334 bij de electrische tram
	62	Ex 23	imperiaal	1867	1887	Evrard	1907	-	Wordt ahw serie 323-334 bij de electrische tram
	63	Ex 24	imperiaal	1867	1887	Evrard	1907	-	Wordt ahw serie 323-334 bij de electrische tram
70-73	70		gesloten	1880	1880	Evrard	1907	-
	71		gesloten	1880	1880	Evrard	1907	-
	72		gesloten	1880	1880	Evrard	1907	-
	73		gesloten	1880	1880	Evrard	1907	-
74-87	74		gesloten	1882	1882	?	1906	-	Uit deze serie werden 2 stuks ahw 319 en 320 bij de electrische tram
	75		gesloten	1882	1882	?	1906	-
	76		gesloten	1882	1882	?	1906	1906
	77		gesloten	1882	1882	?	1906	1906
	78		gesloten	1882	1882	?	1907	1907
	79		gesloten	1882	1882	?	1907	1907
	80		gesloten	1882	1882	?	1907	1907
	81		gesloten	1882	1882	?	1907	1907
	82		gesloten	1882	1882	?	1907	1907
	83		eslogen	1882	1882	?	1907	1907
	84		gesloten	1882	1882	?	1907	1907
	85		gesloten	1882	1882	?	1907	1907
	86		gesloten	1882	1882	?	1907	1907
	87		gesloten	1882	1882	?	1907	1907
88-89	88		gesloten	1885	1885	?	1907	1907
88-89	89		gesloten	1885	1885	?	1907	1907
101-104	101		gesloten	1885	1885	Pennock	?	?
	102		gesloten	1885	1885	Pennock	?	?
	103		gesloten	1885	1885	Pennock	?	?
	104		gesloten	1885	1885	Pennock	?	?
110-113	110		open	1889	1889	in Brussel	1907	1907	uit deze serie en/of 40-49: één rijtuig wordt NmTM nr 5 één rijtuig wordt GB ? vier rijtuigen naar TMZG serie 10-13
	111		open	1889	1889	in Brussel	1907	1907
	112		open	1889	1889	in Brussel	1907	1907
	113		open	1889	1889	in Brussel	1907	1907
120-125	120		gesloten	1888	1888	Beijnes	1905	-	wordt ahw 308 bij de electrische tram
	121		gesloten	1888	1888	Beijnes	1904	-	wordt ahw 309 bij de electrische tram
	122		gesloten	1888	1888	Beijnes	1905	-	wordt ahw 310 bij de electrische tram
	123		gesloten	1888	1888	Beijnes	1905	-	wordt ahw 311 bij de electrische tram
	124		gesloten	1888	1888	Beijnes	1906	-	wordt ahw 312 bij de electrische tram
	125		gesloten	1888	1888	Beijnes	1906	-	wordt ahw 314 bij de electrische tram
150-179	150		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 423 bij de electrische tram
	151		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 424 bij de electrische tram
	152		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 425 bij de electrische tram
	153		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 426 bij de electrische tram
	154		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 427 bij de electrische tram
	155		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 428 bij de electrische tram
	156		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 429 bij de electrische tram
	157		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 430 bij de electrische tram
	158		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 431 bij de electrische tram
	159		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 432 bij de electrische tram
	160		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 433 bij de electrische tram
	161		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 434 bij de electrische tram
	162		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 435 bij de electrische tram
	163		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 436 bij de electrische tram
	164		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 437 bij de electrische tram
	165		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 438 bij de electrische tram
	166		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 439 bij de electrische tram
	167		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 440 bij de electrische tram
	168		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 441 bij de electrische tram
	169		open	1895	1895	Evrard	1907	-	wordt ahw 442 bij de electrische tram
	170		open	1896	1896	Evrard	1907	-	wordt ahw 443 bij de electrische tram
	171		open	1896	1896	Evrard	1907	-	wordt ahw 444 bij de electrische tram
	172		open	1896	1896	Evrard	1907	-	wordt ahw 445 bij de electrische tram
	173		open	1896	1896	Evrard	1907	-	wordt ahw 446 bij de electrische tram
	174		open	1896	1896	Evrard	1907	-	wordt ahw 447 bij de electrische tram
	175		open	1896	1896	Evrard	1907	-	wordt ahw 448 bij de electrische tram
	176		open	1896	1896	Evrard	1907	-	wordt ahw 449 bij de electrische tram
	177		open	1896	1896	Evrard	1907	-	wordt ahw 450 bij de electrische tram
	178		open	1896	1896	Evrard	1907	-	wordt ahw 451 bij de electrische tram
	179		open	1896	1896	Evrard	1907	-	wordt ahw 452 bij de electrische tram
200-215	200		open	1896	1896	Evrard	1906	-	wordt ahw 400 bij de electrische tram
	201		open	1896	1896	Evrard	1906	-	wordt ahw 401 bij de electrische tram
	202		open	1896	1896	Evrard	1906	-	wordt ahw 402 bij de electrische tram
	203		open	1896	1896	Evrard	1906	-	wordt ahw 403 bij de electrische tram
	204		open	1896	1896	Evrard	1906	-	wordt ahw 404 bij de electrische tram
	205		open	1896	1896	Evrard	1906	-	wordt ahw 405 bij de electrische tram
	206		open	1896	1896	Evrard	1906	-	wordt ahw 406 bij de electrische tram
	207		open	1896	1896	Evrard	1906	-	wordt ahw 407 bij de electrische tram
	208		open	1896	1896	Evrard	1906	-	wordt ahw 408 bij de electrische tram
	209		open	1896	1896	Evrard	1906	-	wordt ahw 409 bij de electrische tram
	210		open	1896	1896	Evrard	1906	-	wordt ahw 410 bij de electrische tram
	211		open	1896	1896	Evrard	1906	-	wordt ahw 411 bij de electrische tram
	212		open	1896	1896	Evrard	1906	-	wordt ahw 412 bij de electrische tram
	213		open	1896	1896	Evrard	1906	-	wordt ahw 413 bij de electrische tram
	214		open	1896	1896	Evrard	1906	-	wordt ahw 414 bij de electrische tram
	215		open	1896	1896	Evrard	1906	-	wordt ahw 415 bij de electrische tram
1-6	1		gesloten	?	1902	?	1908	-	Ex Berlijn; 5 wages naar Twentsche Electrische Tram serie TET 25-29. Een wagen onbekend
	2		gesloten	?	1902	?	1908	-
	3		gesloten	?	1902	?	1908	-
	4		gesloten	?	1902	?	1908	-
	5		gesloten	?	1902	?	1908	-
	6		gesloten	?	1902	?	1908	-

Van de Haagse paardentrams zijn er 72 stuks overgegaan als aanhangwagen bij de electrische tram:
- 2 stuks uit de serie 7-8
- 2 stuks uit de serie 29-30
- 12 stuks uit de serie 50-63
- 2 stuks uit de serie 70-73
- 2 stuks uit de serie 74-87
- 6 stuks uit de serie 120-125
- 30 stuks uit de serie 150-179
- 16 stuks uit de serie 200-215
Daarnaast zijn er nog 11 rijtuigen verkocht aan andere paardentrammaatschappijen.